Γκίμπελ ο σαλός (και άλλες ιστορίες)

Στα εννέα διηγήματα του Ισαάκ Μπασέβις Σίνγκερ που ανθολογούνται στον τόμο αυτό ζωντανεύει ένας κόσμος χαμένος για πάντα: ο κόσμος των εβραϊκών κοινοτήτων της Ανατολικής Ευρώπης. Ζωγραφισμένος άλλοτε με μελαγχολία και άλλοτε με χιούμορ, ο κόσμος αυτός είναι στοιχειωμένος από δαιμόνια, βρικόλακες και απεσταλμένους του Πονηρού· τον κατοικούν όμως άνθρωποι με σάρκα και οστά, που πασχίζουν να ισορροπήσουν ανάμεσα στην ηδυπάθεια και στη δοκιμασία, ανάμεσα στη βεβήλωση και στην αγιοσύνη, ανάμεσα στις αδυναμίες της ανθρώπινης φύσης και στις επιταγές του ιουδαϊκού Νόμου. Πάνω απ’ όλα, ο κόσμος αυτός ενσαρκώνει έναν πολιτισμό του λόγου: ο συνεκτικός ιστός του είναι τα προφορικά και γραπτά κείμενα που συγκροτούν την ταυτότητα των Εβραίων της Πολωνίας και της Ουκρανίας – οι λαϊκές παραδόσεις, οι μύθοι και οι δεισιδαιμονίες, αλλά και η Βίβλος, το Ταλμούδ και ο καββαλιστικός μυστικισμός. Στο πεζογραφικό έργο του Σίνγκερ ο προσεκτικός αναγνώστης θα διακρίνει επίσης απηχήσεις από κορυφαίους συγγραφείς και στοχαστές της νεότερης Ευρώπης – τον Σπινόζα, τον Γκόγκολ και τον Ντοστογέφσκι. «Οι διάβολοι, τα δαιμόνια, τα φαντάσματα και τα κάθε λογής υπερφυσικά όντα που κατοικούν στις ιστορίες του Σίνγκερ, δρομολογώντας μάλιστα μερικές φορές τη δράση τους, είναι ακριβώς έμβλημα της απέχθειάς του για τα βαρίδια του ψυχολογισμού, που δέσποζε και δεσπόζει ακόμη σε πεζογραφικά είδη κατά τ᾽ άλλα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους. Στις πολυδαίδαλες ψυχολογικής τάξεως λεπτολογίες του ρεαλισμού αλλά και του μοντερνισμού ο Σίνγκερ αντιπαραθέτει την καθαρότητα της απέριττης εξιστόρησης, στην οποία η διαδοχή των συμβάντων και η δράση των προσώπων παρουσιάζονται μπροστά στα μάτια μας σαν φαινόμενα εν τω γίγνεσθαι, χωρίς τα δεκανίκια οποιασδήποτε ψυχολογικής ερμηνείας. Είναι λοιπόν ο Σίνγκερ ένας αφηγητής των φαινομένων, ένας παραμυθάς που δεν έχει ανάγκη να παραστήσει τον ψυχαναλυτή. Κι αν τα παραμύθια του μοιάζουν εκ πρώτης όψεως ανεπιτήδευτα ή και αφελή, αυτό συμβαίνει απλώς επειδή ο Σίνγκερ ξέρει να κρύβει καλά την τέχνη του».

ΒΑΪΟΣ ΛΙΑΠΗΣ